Μια προσπάθεια σύντομης καταγραφής κάποιων εδεσμάτων που συνδέονταν άρρηκτα με ορισμένες εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής της πάλαι ποτέ Σέλιτσας.
•► "Αρμόζμου"= ζουμί από λάχανο αρμιά, λάδι και κόκκινο πιπέρι. Συνήθως το έτρωγαν για πρωινό.
•► "Βουτυροπαπάρα"= Σε τηγάνι έριχναν φρέσκο βούτυρο και κομμάτια ξερό ψωμί και το καβούρδιζαν. Στη συνέχεια πρόσθεταν "μπιανίτσα" (ξυνόγαλα) και ανακάτευαν με τον κλώστη μέχρι να μαλακώσει το ψωμί. Και αυτό ήταν ένα είδος πρωινού.
•► "Μπουκουβάλα"= τριμμένο ψωμί με ''ούρδα'' (μυζήθρα), το οποίο έβαζαν σε μαντήλι. Αυτό το χτυπούσαν στο γόνατο ή σε πέτρα και γινόταν πολτός. Ήταν απογευματινό φαγητό για τα παιδιά, που όταν το έτρωγαν τραγουδούσαν: "Μπάλα, μπάλα μπουκουβάλα, τρως τυρί και γάλα".
•► "Σκορδάρι"= στουμπισμένο σκόρδο, μαϊντανό, ψωμί και αλάτι το οποίο έβαζαν σε "πιρογλόφιλλο" (φύλο κληματαριάς). Στη συνέχεια το ανακάτευαν με νερό, ξίδι και λάδι. Το έτρωγαν στο θέρο, στο αλώνισμα, στο σκάλισμα του καπνού, γιατί ήταν ιδιαίτερα δροσιστικό.
•► "Πασπαλόπιττα"= Πίττα από καλαμποκάλευρο και διάφορα χόρτα (τσουκνίδες, λάπατα, αντρέκλες κτλ.). Σ' ένα ταψί. τοποθετούσαν μια στρώση αλεύρι, μια στρώση χόρτα εναλλάξ, ενώ στο τέλος πάνω 'στο αλεύρι "πασπάλιζαν" (ράντιζαν) νερό. Φαγητό ιδιαίτερα δημοφιλές στην κατοχή, διότι δεν απαιτούσε λίπος.
•► "Τσουμπλέκι"= Φαγητό με κρέας προβάτου, κρεμμύδι, κόκκινο πιπέρι και δαμάσκηνα. Εξ’ αιτίας της μεγάλης ποσότητας λίπους, μέχρι να το σερβίρουν, το λίπος πάγωνε. Ήταν φαγητό του γάμου.
Νηστίσιμα φαγητά που ξεχάστηκαν
Είναι γνωστή η μεγάλη πίστη και λατρεία που διακατέχει τους Ερατυρείς για τα Θεία. Οι θρησκευτικές παραδόσεις τηρούνταν και τηρούνται ακόμα με θρησκευτική ευλάβεια .Ο σεβασμός στην εκκλησιαστική παράδοση φαίνεται και από την πιστή τήρηση όλων των νηστειών ,μικρών και μεγάλων.
Φαγητά που έτρωγαν στις διάφορες νηστείες ήταν τα εξής:
Τη νηστεία των Χριστουγέννων έτρωγαν λαδερά φαγητά που γίνονταν από πράσα, λάχανα, κρεμμύδια και στεγνά καλοκαιρινά λαχανικά (στεγνές μελιτζάνες, ντομάτες , λάπατα, σπανάκια, μπάµιες ). Τα φασόλια τα κρατούσαν για τη νηστεία του Πάσχα, αφού αυτά ήταν περισσότερο ανθεκτικά.
Κάθε σπίτι στο υπόγειο φύλαγε για τις νηστείες τις στάµνες µε τα ξινά (τουρσί µε ξίδι) πιπεριές, μελιτζάνες, αγγουράκια, λάχανο, ντοµάτες πράσινες. Στα κιούπια έβαζαν τη σταφυλαρµιά και τη γκιορτσαρµιά. Κάθε σπίτι φύλαγε στο υπόγειο δυο κιούπια µε σταφυλαρµιά. Το ένα κιούπι το άνοιγαν στη νηστεία των Χριστουγέννων και το άλλο στη νηστεία του Πάσχα.
Η σταφυλαρµιά γινόταν µε µούστο, στον οποίο έριχναν συνάπι και σταφύλια. Τα σταφύλια διατηρούνταν κρέχτα (δροσερά) και γλυχά. Με τον ίδιο τρόπο γινόταν και η γκορτσαρµιά. Αντί για σταφύλια έβαζαν αχλάδια.
Με το µούστο τον Οκτώβρη οι νοικοκυρές έκαναν το πετιµέζι, το οποίο έτρωγαν τα παιδιά πάνω στο ψωµί. Με το σερµπέτι έκαναν σουτζούκια και µουστόπιτα και το έριχναν στο βρασμένο καλαμπόκι και στην κατσιαμάκα.
Όλα τα υποπροϊόντα του σταφυλιού ήταν νηστίσιμα. Με το σερμπέτι έκαναν ακόμη και νηστίσιμα φοντάν. Έβαζαν καρύδια και µια κουταλιά µουστόπιτα και την άφηναν να κρυώσει. Το κάθε φοντάν το τύλιγαν στο αλεύρι. Η ζάχαρη ήταν ακριβή και δυσεύρετη.
Έτσι και σ' αυτό, όπως και σ' άλλα προϊόντα, προσπαθούσαν να είναι αυτάρκεις µε υποκατάστατα που παρήγαγαν οι ίδιοι.
Τα σταφύλια τα φύλαγαν κι αυτά για τη νηστεία. Τα κρεµούσαν στο υπόγειο από τις γρεντιές δυο-δυο ή σε κλωνάρια αγκαθιά για να αερίζονται. Τα κορίθια βαστούσαν περισσότερο.
Στην περίοδο της νηστείας στη βεγγέρες κερνούσαν γλυκά του κουταλιού (κολοκύθα, πελτέ, ροδάκινο, µελιτζάνα), βρασμένο καλαμπόκι, παπούσκες, µουστόπιτα, βραστά ή ψητά κυδώνια.
Το μενού της σαρακοστής και των άλλων νηστειών περιείχε τα εξής:
•► Φαγητά µε πράσο: πρασόρυζο, πράσο φουντωτό µε τζέρτζιλα, πράσο ξινό, πρασοκεφτέδες.
•► Φαγητά µε λάχανο: λαχανόρυζο, λάχανο φουντωτό, λάχανο σαρµάδες.
•► Φαγητά µε πατάτες: Πατάτες σούπα, πατάτες αλευρά µε καρύδια, πατάτες µε κρεμμύδια, πατατοκεφτέδες, πατάτες στο φούρνο.
•► Νηστίσιµη σούπα µε ντοσνίτσια. Τα ντοσνίτσια τα έκαναν οι νοικοκυρές µε αλεύρι και νερό. Ανακάτευαν το αλεύρι µε το νερό και τη ζύµη την περνούσαν από το κόσκινο. Τα μικρά σβολάκια που έβγαιναν τα στέγνωναν και στις νηστείες έκαναν µ' αυτά σούπα.
Θα ήταν παράλειψη αν ξεχνούσαμε την κρασοπαπαπάρα που την τιμούσαν ιδιαιτέρως στις νηστείες, τη λαδοπαπάρα και τον αρμόζουμο με λάδι και κόκκινο πιπέρι.
Το άρθρο έγραψε η Λ. Νικολαϊδου.
eratyra.gr
•► "Βουτυροπαπάρα"= Σε τηγάνι έριχναν φρέσκο βούτυρο και κομμάτια ξερό ψωμί και το καβούρδιζαν. Στη συνέχεια πρόσθεταν "μπιανίτσα" (ξυνόγαλα) και ανακάτευαν με τον κλώστη μέχρι να μαλακώσει το ψωμί. Και αυτό ήταν ένα είδος πρωινού.
•► "Μπουκουβάλα"= τριμμένο ψωμί με ''ούρδα'' (μυζήθρα), το οποίο έβαζαν σε μαντήλι. Αυτό το χτυπούσαν στο γόνατο ή σε πέτρα και γινόταν πολτός. Ήταν απογευματινό φαγητό για τα παιδιά, που όταν το έτρωγαν τραγουδούσαν: "Μπάλα, μπάλα μπουκουβάλα, τρως τυρί και γάλα".
•► "Σκορδάρι"= στουμπισμένο σκόρδο, μαϊντανό, ψωμί και αλάτι το οποίο έβαζαν σε "πιρογλόφιλλο" (φύλο κληματαριάς). Στη συνέχεια το ανακάτευαν με νερό, ξίδι και λάδι. Το έτρωγαν στο θέρο, στο αλώνισμα, στο σκάλισμα του καπνού, γιατί ήταν ιδιαίτερα δροσιστικό.
•► "Πασπαλόπιττα"= Πίττα από καλαμποκάλευρο και διάφορα χόρτα (τσουκνίδες, λάπατα, αντρέκλες κτλ.). Σ' ένα ταψί. τοποθετούσαν μια στρώση αλεύρι, μια στρώση χόρτα εναλλάξ, ενώ στο τέλος πάνω 'στο αλεύρι "πασπάλιζαν" (ράντιζαν) νερό. Φαγητό ιδιαίτερα δημοφιλές στην κατοχή, διότι δεν απαιτούσε λίπος.
•► "Τσουμπλέκι"= Φαγητό με κρέας προβάτου, κρεμμύδι, κόκκινο πιπέρι και δαμάσκηνα. Εξ’ αιτίας της μεγάλης ποσότητας λίπους, μέχρι να το σερβίρουν, το λίπος πάγωνε. Ήταν φαγητό του γάμου.
Νηστίσιμα φαγητά που ξεχάστηκαν
Είναι γνωστή η μεγάλη πίστη και λατρεία που διακατέχει τους Ερατυρείς για τα Θεία. Οι θρησκευτικές παραδόσεις τηρούνταν και τηρούνται ακόμα με θρησκευτική ευλάβεια .Ο σεβασμός στην εκκλησιαστική παράδοση φαίνεται και από την πιστή τήρηση όλων των νηστειών ,μικρών και μεγάλων.
Φαγητά που έτρωγαν στις διάφορες νηστείες ήταν τα εξής:
Τη νηστεία των Χριστουγέννων έτρωγαν λαδερά φαγητά που γίνονταν από πράσα, λάχανα, κρεμμύδια και στεγνά καλοκαιρινά λαχανικά (στεγνές μελιτζάνες, ντομάτες , λάπατα, σπανάκια, μπάµιες ). Τα φασόλια τα κρατούσαν για τη νηστεία του Πάσχα, αφού αυτά ήταν περισσότερο ανθεκτικά.
Κάθε σπίτι στο υπόγειο φύλαγε για τις νηστείες τις στάµνες µε τα ξινά (τουρσί µε ξίδι) πιπεριές, μελιτζάνες, αγγουράκια, λάχανο, ντοµάτες πράσινες. Στα κιούπια έβαζαν τη σταφυλαρµιά και τη γκιορτσαρµιά. Κάθε σπίτι φύλαγε στο υπόγειο δυο κιούπια µε σταφυλαρµιά. Το ένα κιούπι το άνοιγαν στη νηστεία των Χριστουγέννων και το άλλο στη νηστεία του Πάσχα.
Η σταφυλαρµιά γινόταν µε µούστο, στον οποίο έριχναν συνάπι και σταφύλια. Τα σταφύλια διατηρούνταν κρέχτα (δροσερά) και γλυχά. Με τον ίδιο τρόπο γινόταν και η γκορτσαρµιά. Αντί για σταφύλια έβαζαν αχλάδια.
Με το µούστο τον Οκτώβρη οι νοικοκυρές έκαναν το πετιµέζι, το οποίο έτρωγαν τα παιδιά πάνω στο ψωµί. Με το σερµπέτι έκαναν σουτζούκια και µουστόπιτα και το έριχναν στο βρασμένο καλαμπόκι και στην κατσιαμάκα.
Όλα τα υποπροϊόντα του σταφυλιού ήταν νηστίσιμα. Με το σερμπέτι έκαναν ακόμη και νηστίσιμα φοντάν. Έβαζαν καρύδια και µια κουταλιά µουστόπιτα και την άφηναν να κρυώσει. Το κάθε φοντάν το τύλιγαν στο αλεύρι. Η ζάχαρη ήταν ακριβή και δυσεύρετη.
Έτσι και σ' αυτό, όπως και σ' άλλα προϊόντα, προσπαθούσαν να είναι αυτάρκεις µε υποκατάστατα που παρήγαγαν οι ίδιοι.
Τα σταφύλια τα φύλαγαν κι αυτά για τη νηστεία. Τα κρεµούσαν στο υπόγειο από τις γρεντιές δυο-δυο ή σε κλωνάρια αγκαθιά για να αερίζονται. Τα κορίθια βαστούσαν περισσότερο.
Στην περίοδο της νηστείας στη βεγγέρες κερνούσαν γλυκά του κουταλιού (κολοκύθα, πελτέ, ροδάκινο, µελιτζάνα), βρασμένο καλαμπόκι, παπούσκες, µουστόπιτα, βραστά ή ψητά κυδώνια.
Το μενού της σαρακοστής και των άλλων νηστειών περιείχε τα εξής:
•► Φαγητά µε πράσο: πρασόρυζο, πράσο φουντωτό µε τζέρτζιλα, πράσο ξινό, πρασοκεφτέδες.
•► Φαγητά µε λάχανο: λαχανόρυζο, λάχανο φουντωτό, λάχανο σαρµάδες.
•► Φαγητά µε πατάτες: Πατάτες σούπα, πατάτες αλευρά µε καρύδια, πατάτες µε κρεμμύδια, πατατοκεφτέδες, πατάτες στο φούρνο.
•► Νηστίσιµη σούπα µε ντοσνίτσια. Τα ντοσνίτσια τα έκαναν οι νοικοκυρές µε αλεύρι και νερό. Ανακάτευαν το αλεύρι µε το νερό και τη ζύµη την περνούσαν από το κόσκινο. Τα μικρά σβολάκια που έβγαιναν τα στέγνωναν και στις νηστείες έκαναν µ' αυτά σούπα.
Θα ήταν παράλειψη αν ξεχνούσαμε την κρασοπαπαπάρα που την τιμούσαν ιδιαιτέρως στις νηστείες, τη λαδοπαπάρα και τον αρμόζουμο με λάδι και κόκκινο πιπέρι.
Το άρθρο έγραψε η Λ. Νικολαϊδου.
eratyra.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου