Uninterruptible Power Supply
Μπορεί τα αρχικά UPS σε πλήρη ανάπτυξη να θυμίζουν ενεργειακό ποτό κατηγορίας Redbull (ή rock μπάντα των 80s), το UPS όμως στην ουσία του δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια μεγάλη μπαταρία. Στην πραγματικότητα, κάθε UPS περιλαμβάνει συστοιχίες μπαταριών, ενώ τα ηλεκτρονικά του μέρη δεν πιάνουν παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό του όγκου τους.
Στην αγορά, τα UPS συναντώνται κυριολεκτικά σε κάθε μέγεθος και με κάθε λειτουργικότητα.
Από τη μία υπάρχουν μικρά UPS, ίσως όχι μεγαλύτερα από ένα μεγάλο πολύπριζο, που ο ρόλος τους είναι να κρατήσουν τον υπολογιστή αναμμένο για 10-15 λεπτά, ίσα να προλάβουμε να κλείσουμε τα προγράμματά μας και να κάνουμε shutdown.
apcbackups750va { φωτογρ. ΑΝΩ }
Στο άλλο άκρο, υπάρχουν βιομηχανικής χρήσης UPS, με μέγεθος ψυγείων (ναι, ψυγείων, πληθυντικός) που μπορούν να κρατήσουν ανοιχτή μια ολόκληρη φάρμα με servers, τουλάχιστον μέχρι να πάρει μπρος κάποια πετρελαιοκίνητη γεννήτρια.
PowerRoom { φωτογρ. ΑΝΩ }
Γενικά, σε αντίθεση με τις μπαταρίες των laptop και των κινητών, δεν είναι ο ρόλος του UPS να παρέχει ενέργεια στον υπολογιστή για να λειτουργεί σε βάθος χρόνου. Δουλειά του είναι να τον προστατέψει από την απώλεια ενέργειας που καταπονεί σημαντικά τα ηλεκτρονικά.
Πριν όμως δούμε ποιόν τύπο UPS χρειαζόμαστε, πρέπει να ξέρουμε τι θέλουμε να προστατέψουμε με αυτό.
Ένα για όλα ή ένα για το καθένα (και πάλι από την αρχή)?
Με τις τιμές των UPS να ξεκινούν από 40-42 ευρώ και να ξεπερνάνε το κόστος ολόκληρου του υπολογιστή, είναι σημαντικό, πριν προχωρήσουμε σε μια αγορά, να γνωρίζουμε ακριβώς τις ανάγκες μας.
Αλλιώς, υπάρχει κίνδυνος είτε να αγοράσουμε κάτι ακριβότερο από αυτό που χρειαζόμαστε και να μείνει ανεκμετάλλευτο είτε, ακόμα χειρότερα, η λύση που θα επιλέξουμε να είναι ανεπαρκής.
Σίγουρα ο υπολογιστής είναι το πρώτο μηχάνημα που χρειάζεται τις υπηρεσίες ενός UPS. Όμως δεν είναι και το τελευταίο. Περιφερειακά όπως το monitor ή ένας εξωτερικός σκληρός δίσκος χρειάζονται κι αυτά υποστήριξη αν πέσει το ρεύμα.
Επίσης, αρκετά σημαντικό είναι να έχουμε το router μας πάνω σε ένα UPS. Ειδικά τα φτηνιάρικα που χαρίζουν οι ISP έχουν την τάση να χαλάσουν ακόμα κι αν τα στραβοκοιτάξεις.
Από εκεί και πέρα, υπάρχουν και άλλες συσκευές που θα επωφελούνταν από αδιάκοπη παροχή ενέργειας, όπως ένα ασύρματο τηλέφωνο ή μικρό τηλεφωνικό κέντρο.
Τώρα, αν έχουμε την τύχη να βρίσκονται όλες οι συσκευές στον ίδιο χώρο, ένα μεγάλων δυνατοτήτων UPS θα μας καλύψει. Ειδάλλως, ίσως χρειαστεί να επενδύσουμε σε δύο ή περισσότερα μικρότερα.
Watt, και Volt-Ampere
Η ελάχιστη αξιοπρεπής παροχή ενός UPS είναι να μας δώσει αρκετή ενέργεια για να κλείσει με ασφάλεια ο υπολογιστής. Αν το UPS δεν διαρκεί αρκετή ώρα για να κάνει έστω και αυτό, τότε είναι εντελώς άχρηστο.
Για να δούμε τι δυνατοτήτων UPS έχουμε ανάγκη, θα πρέπει να ξέρουμε πόσο ρεύμα απαιτούν όλες οι συσκευές που θα συνδέσουμε.
Μια απλή μέθοδος για να δούμε την ενέργεια που χρειαζόμαστε είναι να διαβάσουμε τις ενδείξεις της τροφοδοσίας στις συσκευές μας.
Βέβαια, το ότι το τροφοδοτικό του υπολογιστή έχει για παράδειγμα ισχύ 550Watt, δεν σημαίνει πως αυτή είναι η σταθερή του κατανάλωση - αυτή είναι η μέγιστη τιμή που μπορεί να παρέχει το τροφοδοτικό, σε φουλ φόρτο εργασίας, αλλά σε κανονικές συνθήκες ο υπολογιστής θα καταναλώνει σημαντικά λιγότερο, ίσως και κάτω από το μισό.
Εντούτοις, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις μέγιστες τιμές σε κάθε ηλεκτρονικό, μπορεί το UPS στο οποίο θα καταλήξουμε να είναι λίγο μεγαλύτερο από τις πραγματικές μας ανάγκες, όμως ξέρουμε πως θα ανταπεξέλθει ακόμα και στο χειρότερο σενάριο, του να πέσει το ρεύμα πάνω στο μεγαλύτερο δυνατό φόρτο εργασίας.
Όμως, θα παρατηρήσετε πως η χωρητικότητες των UPS δεν μετρώνται σε Watt, αλλά στα λεγόμενα βολταμπέρ (VA) (ορισμένοι τα αποκαλούν και βολτοαμπέρ).
Ένας εμπειρικός κανόνας λέει πως αν πάρουμε τα συνολικά watt του εξοπλισμού μας και πολλαπλασιάσουμε με 1,6, έχουμε τα βολταμπέρ που χρειάζεται να έχει το UPS μας.
Δηλαδή αν το σύνολο του εξοπλισμού μας έχει μέγιστη κατανάλωση 800 Watt, θα χρειαστούμε τουλάχιστον ένα 1300άρι UPS.
Η τιμή αυτή των βολταμπέρ δεν έχει σχέση με το πόση ώρα θα δίνει ρεύμα το UPS μας, αλλά αν θα μπορέσει να σηκώσει τον εξοπλισμό που θα έχουμε επάνω του.
Για να υπολογίσουμε πόση ώρα θα κρατήσουν οι μπαταρίες πριν αδειάσουν, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα.
Χρειαζόμαστε πληροφορίες για τις μπαταρίες που περιλαμβάνει, που δεν είναι σίγουρο πως θα τις βρούμε στο site του κατασκευαστή, όπως το DV Voltage Rating, την χωρητικότητα (σε Ampere-Hours, AH) και μια μέτρηση σχετικά με το πόσο αποδοτικές είναι οι συγκεκριμένες μπαταρίες.
Αν βρούμε όλα αυτά τα στοιχεία, τότε τα βάζουμε στην παρακάτω εξίσωση:
(DV Voltage * AH Rating * Αποδοτικότητα) / Χωρητικότητα VA = Χ
Χ*60=ο χρόνος που θα κρατήσουν οι μπαταρίες σε λεπτά (στο περίπου).
Αν δηλαδή έχουμε ένα θεωρητικό UPS με τα εξής χαρακτηριστικά:
VA: 700
DV Voltage: 12
AH: 9
Αποδοτικότητα: 0,9 (90%)
Τότε με βάση την παραπάνω εξίσωση, σε πλήρη φόρτο, το UPS θα κρατήσει ( 12*9*0,9 )/700=0,139
Και τελικά: 0,139*60=8,3 λεπτά.
Τύποι UPS
Είδαμε κάποια τεχνικά χαρακτηριστικά που είναι κοινά σε όλα τα UPS. Δεν είναι όμως όλα τα UPS του ίδιου τύπου. Αυτός είναι και ο λόγος που, πχ, δύο UPS με τα ίδια βολταμπέρ μπορεί να έχουν διαφορά 100 ευρώ ή και περισσότερα.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι UPS:
Offline/Standby UPS: Σαφώς η οικονομικότερη κατηγορία UPS. Αν το UPS σας δεν γράφει κάποιον άλλο συγκεκριμένο τύπο, τότε είναι Standby.
Το μόνο που κάνει ένα UPS αυτού του τύπου είναι να γεμίζει τη μπαταρία του, και να περιμένει να πέσει το ρεύμα. Όταν συμβεί αυτό, το UPS αλλάζει μηχανικά την τροφοδοσία στη μπαταρία. Η αλλαγή αυτή παίρνει από 20-100 χιλιοστά του δευτερολέπτου (milliseconds), τιμή ικανοποιητική για τα περισσότερα ηλεκτρονικά.
Line Interactive UPS: Ο σχεδιασμός των Line Interactive είναι παρόμοιος με των Standby, αλλά περιλαμβάνουν και έναν ειδικό μετασχηματιστή, που επεμβαίνει αν έχουμε απλή πτώση της τάσης χωρίς να κοπεί εντελώς το ρεύμα.
Αν στην περιοχή σας βλέπετε συχνά τα φώτα να χαμηλώνουν σε ένταση αλλά να μην σβήνουν εντελώς, τότε ένα Line-Interactive UPS είναι η σωστή επιλογή για εσάς.
Online UPS: Μακράν ο ακριβότερος τύπος UPS, αντί να περιμένει να κοπεί το ρεύμα, όπως οι άλλοι δύο τύποι, στην πραγματικότητα απομονώνει εντελώς τις συσκευές μας από το δίκτυο της ΔΕΗ. Φιλτράρει το ρεύμα που έρχεται από την πρίζα και το τοποθετεί στις μπαταρίες του, ενώ ο εξοπλισμός μας τροφοδοτείται αποκλειστικά από τις μπαταρίες.
Έτσι, σε περίπτωση που κοπεί το ρεύμα, δεν χάνεται ούτε ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου για να γίνει κάποια αλλαγή.
Εκτός όμως από την ακριβότερη τιμή (που μπορεί να είναι διπλάσια ή και τετραπλάσια από ένα UPS Line-Interactive αντίστοιχων δυνατοτήτων), τα online UPS έχουν ένα ακόμα μειονέκτημα:
Επειδή οι μπαταρίες χρησιμοποιούνται συνεχώς, έχουν ενσωματωμένους ανεμιστήρες για να τις ψύχουν, οι οποίοι επίσης εργάζονται συνεχώς. Αν λοιπόν θέλετε ένα UPS στο δωμάτιο που εργάζεστε ή στο υπνοδωμάτιο, έχετε υπ' όψιν αυτή την επιπλέον φασαρία.
Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά
Μπορεί κατά βάση το UPS να μην είναι μια μεγάλη μπαταρία, αλλά περιλαμβάνει και διάφορα μικρά χαρακτηριστικά που μπορεί να μας φανούν περισσότερο από χρήσιμα και να επηρεάσουν την επιλογή για την αγορά ενός UPS.
Software: Κάθε UPS που αξίζει τα λεφτά του περιλαμβάνει και ένα ειδικό πρόγραμμα για τον υπολογιστή μας.
Συνδέοντας το UPS σε κάποια θύρα USB, το πρόγραμμα αυτό όχι μόνο μπορεί να μας πει το πόση ώρα θα διαρκέσει η μπαταρία όταν έχει πέσει το ρεύμα, αλλά να ρυθμιστεί και αυτόματα να ξεκινάει μόνο του τη διαδικασία του Hibernation ή του Shutdown αν η μπαταρία πέσει κάτω από ένα όριο.
Αριθμός και τύπος πριζών: Τα περισσότερα UPS έχουν δύο τύπους πριζών, αυτές που παρέχουν ενέργεια όταν κοπεί το ρεύμα και αυτές που δεν παρέχουν, απλά προσφέρουν προστασία από τις αυξήσεις της τάσης.
Οι τελευταίες είναι κατάλληλες για εξαιρετικά ενεργοβόρες συσκευές, όπως οι laser εκτυπωτές, που δεν αξίζουν ενδεχομένως την επένδυση σε ένα πανάκριβο UPS που να τις σηκώνει.
Επίσης, υπάρχουν UPS που παίρνουν πρίζες τύπου σούκο, αλλά υπάρχουν και UPS με πρίζες όπως οι υποδοχές του τροφοδοτικού.
(δεν ξέρω πως το λένε αυτό το καλώδιο και αυτή την πρίζα, αν ξέρει κάποιος ηλεκτρονικός, ας το γράψει στα σχόλια).
Τα UPS με τις πρίζες σούκο είναι σαφώς πιο ευέλικτα για να συνδέσουμε τον εξοπλισμό μας.
Προστασία για καλώδια: Κάτι που ίσως αγνοείτε είναι πως το καλώδιο του τηλεφώνου έχει κι αυτό μια ηλεκτρική τάση, ξεχωριστή από αυτή της ΔΕΗ, και μάλιστα, σε περίπτωση καταιγίδας, είναι ικανό να κάψει το router μας. Γι' αυτό πολλά UPS παρέχουν φιλτράρισμα και σε καλώδια τηλεφώνου αλλά και Ethernet.
Οθόνη: Ακόμα και σχετικά ακριβές μονάδες UPS μπορεί να μην έχουν ενσωματωμένη οθόνη LCD, αλλά σίγουρα είναι ένα χρήσιμο χαρακτηριστικό, καθώς μπορεί να απεικονίζει ζωτικές πληροφορίες για την κατάσταση της μπαταρίας, τον φόρτο του UPS, τυχών προβλήματα κλπ.
Δυνατότητα αντικατάστασης των μπαταριών: Στο UPS που θα αγοράσουμε, έχουμε τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε τις μπαταρίες? Και πόσο θα κοστίσουν οι καινούριες. Οι μπαταρίες των UPS δεν κρατούν ες αεί (συνήθως τα φτύνουν στα 3-5 χρόνια). Όταν οι μπαταρίες εξαντληθούν, θα χρειαστεί είτε να τις αλλάξουμε ή να αγοράσουμε νέο UPS.
Στα πιο οικονομικά UPS συνήθως συμφέρει η αγορά ενός νέου. Η καλύτερη επιλογή όμως είναι να βεβαιωθούμε πως οι μπαταρίες αλλάζουν, πως μπορούμε να τις αλλάξουμε οι ίδιοι, και πως θα είναι εύκολο να βρούμε νέες στην αγορά.
Συνοψίζοντας
Αν δεν έχετε UPS στον υπολογιστή σας, είναι σαν να εμπιστεύεστε πως το ρεύμα της ΔΕΗ θα είναι πάντοτε καλής ποιότητας και δεν θα κοπεί ποτέ.
Και, όπως όλοι ξέρουμε, το μόνο για το οποίο μπορούμε να εμπιστευτούμε τη ΔΕΗ είναι πως θα πληρώνουμε στο λογαριασμό της ένα μάτσο άχρηστες αηδίες που καμία σχέση δεν έχουν με το ρεύμα που κάψαμε...
Το άρθρο έγραψε ο Άγγελος Κυρίτσης.
pcsteps.gr
