Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν "Εννέα Οδοί" ή πολύ κοντά σε αυτήν.
Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο των μεταλλείων της Θράκης, αλλά πέρασε στα χέρια των Σπαρτιατών κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου, την περίοδο 431-421 π.Χ.
Η Νικίειος Ειρήνη το 422 π.Χ. προέβλεπε να αποδοθεί στους Αθηναίους η Αμφίπολη, μια υπόσχεση που δεν υλοποιήθηκε. Στη συνέχεια η Αμφίπολη έμεινε στην επιρροή των Σπαρτιατών.
Μια τελευταία προσπάθεια ανάκτησή της από τους Αθηναίους το 358 π.Χ. απέτυχε και τον επόμενο χρόνο καταλήφθηκε από τον Φίλιππο, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έγινε μέρος του Βασιλείου των Μακεδόνων.
Με την πτώση του Μακεδονικού Βασιλείου από τους Ρωμαίους η Αμφίπολη έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Από την πόλη διερχόταν η περίφημη Εγνατία οδός.
Στα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια είχε σημαντική οικονομική ανάπτυξη κάτι που μαρτυρούν και εντυπωσιακές σε μέγεθος και διακόσμηση εκκλησίες της πόλης του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ.
Μετά τις επιδρομές των Σλάβων στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. η Αμφίπολη ερήμωσε σταδιακά για να εγκαταλειφθεί εντελώς τον 8ο αιώνα όταν οι περισσότεροι κάτοικοι κατέφυγαν στην κοντινή παραθαλάσσια πόλη Ηιώνα, που είχε μετονομαστεί από τους Βυζαντινούς σε Χρυσόπολη.
Σήμερα στην περιοχή είναι χτισμένος ο ομώνυμος σύγχρονος οικισμός, που βρίσκεται περίπου 60 χλμ. νοτιοανατολικά των Σερρών.
Σύνοψη.
Η Αμφίπολη που ιδρύθηκε παρά των Μακεδόνων Ηδονών, κατακτήθηκε το 430 π.Χ. από τους Αθηναίους από τον στρατηγό Άγνωνα. Το 422 π.Χ. περιήλθε στην Σπάρτη μετά σφοδρή μάχη μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών κατά την οποία σκοτώθηκε και ο αρχηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας και ο αντίπαλός του στρατηγός των Αθηναίων Κλέων ο δημαγωγός.
Ανακτήθηκε από τους Αθηναίους με τη συνθήκη του Νικιείου παραμένοντας ουσιαστικά ελεύθερη μέχρι το 357 π.Χ. που καταλήφθηκε από τον Φίλιππο τον Β΄, της Μακεδονίας. Εξακολούθησε να είναι σημαίνουσα πόλη της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας που παρήκμασε ιστορικά ακόμα και φυσικά κατά τον μεσαίωνα.
Ιστορία
Πρώιμη ιστορία.
Η αρχαιολογική έρευνα έχει αποκαλύψει ερείπια ανθρώπινης εγκατάστασης που χρονολογούνται γύρω στο 3.000 π.Χ. Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης η περιοχή είχε οχυρωθεί από πολύ νωρίς.
Το 480 π.Χ. ο Ξέρξης περνώντας από την περιοχή έθαψε ζωντανούς εννέα νεαρούς άντρες και εννέα παρθένες ως θυσία σε ποτάμιο θεό. Ένα χρόνο μετά στην Αμφίπολη ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α΄ νίκησε τα υπολείμματα του στρατού του Ξέρξη.
Κλασική και ελληνιστική περίοδος.
Τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι επιχείρησαν να αποικίσουν την περιοχή που είχε άμεση πρόσβαση σε σημαντικές πρώτες ύλες, όπως ο χρυσός και ο άργυρος του Παγγαίου και τα πυκνά δάση της περιοχής -τα τελευταία ενδιέφεραν του Αθηναίους για την ξυλεία τους. Η πρώτη απόπειρα της Αθήνας, το 465 π.Χ., να αποικήσει την περιοχή απέτυχε.
Θράκες πελταστές συνέτριψαν στον Δραβήσκο την οπλιτική φάλαγγα 2.500-3.000 Αθηναίων αποίκων της πόλης των Εννέα Οδών, οι οποίοι προχωρούσαν στη θρακική ενδοχώρα με σκοπό την κατάληψη των προσοδοφόρων χρυσωρυχείων της.
Η Αθήνα επανήλθε την εποχή του Περικλή, το 437 π.Χ., ιδρύοντας την Αμφίπολη. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη η πόλη ονομάστηκε έτσι επειδή ο ποταμός Στρυμόνας ρέει γύρω από την πόλη περιβάλλοντάς την, αλλά για την ετυμολογία υπάρχουν και άλλες θεωρίες.
Στην συνέχεια η Αμφίπολη έγινε η κύρια βάση των Αθηναίων στην Θράκη και στόχος των Σπαρτιατών. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν την πόλη. Για την σωτηρία της πόλης στάλθηκε από τους Αθηναίους μία αποστολή υπό την ηγεσία του Θουκυδίδη (του μετέπειτα ιστορικού). Η αποστολή απέτυχε, γεγονός που οδήγησε τον Θουκυδίδη στην εξορία.
Στην συνέχεια στάλθηκε ο Κλέων ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη μάχη της Αμφίπολης, μίας σφοδρής σύγκρουσης στην οποία βρήκε τον θάνατο και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας.
Με την Ειρήνη του Νικία ή Νίκειο ειρήνη, η Σπάρτη δεσμευόταν να αποδώσει την Αμφίπολη στην Αθήνα, κάτι που δεν έγινε και αποτέλεσε σημείο νέων τριβών και ένα από τα θέματα που στάθηκαν αιτία να παραβιαστεί η ειρήνη και να ξαναρχίσει ο Πελοποννησιακός Πόλεμος.
Οι Αθηναίοι δεν κατάφεραν να ανακαταλάβουν την πόλη ξανά παρά τις πολλές απόπειρες που έκαναν τα επόμενα χρόνια. Τελευταία ήταν το 358 π.Χ., η οποία δεν είχε αίσια έκβαση γι’ αυτούς και έναν χρόνο μετά η πόλη καταλήφθηκε από τον Φίλιππο και έγινε μέρος του Βασιλείου των Μακεδόνων.
Ο Φίλιππος φρόντισε να μεταφέρει εκεί μεγάλο αριθμό υπηκόων του για να αλλάξει τη σύσταση του πληθυσμού προς όφελός του. Την περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Αμφίπολη και το επίνειό της στο Αιγαίο είχαν εξελιχθεί σε πολύ σημαντική ναυτική βάση των Μακεδόνων, και γενέτειρα τριών σημαντικών ναυάρχων, του Νέαρχου, του Ανδροσθένη και του Λαομέδοντα.
Από εκεί ξεκίνησε και ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την Ασία. Στην ελληνιστική εποχή, άποικοι από την πόλη ίδρυσαν -με προτροπή του Σελεύκου- μια ομώνυμη πόλη στις όχθες του Ευφράτη, επί της παλαιοτέρας αραμαϊκής Θαψάκου.
Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδος.
Με την πτώση του Μακεδονικού Βασιλείου από τους Ρωμαίους η Αμφίπολη έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η πόλη ορίστηκε πρωτεύουσα μίας από τις τέσσερις διοικητικές περιφέρειες στις οποία χώρισαν οι Ρωμαίοι την Μακεδονία, τις επονομαζόμενες μερίδες. Η μερίδα της Αμφίπολης στην συνέχεια ενσωματώθηκε στην επαρχία της Θράκης. Από την πόλη διερχόταν η περίφημη Εγνατία οδός.
Τα τελευταία χρόνια της αρχαιότητας η Αμφίπολη ευνοήθηκε από την οικονομική ανάπτυξη της Μακεδονίας, κάτι που μαρτυρούν και οι πολλές εκκλησίες της πόλης. Στην Αμφίπολη ανασκάφτηκαν εντυπωσιακές σε μέγεθος και διακόσμηση εκκλησίες του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ.
Μετά τις επιδρομές των Σλάβων στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. η Αμφίπολη ερήμωσε σταδιακά για να εγκαταλειφθεί εντελώς τον 8ο αιώνα όταν οι περισσότεροι κάτοικοι κατέφυγαν στην κοντινή παραθαλάσσια πόλη Ηιώνα (Ἠϊών), που πλέον είχε μετονομαστεί από τους Βυζαντινούς σε Χρυσόπολη.
Αρχαιολογικά ευρήματα.
Κατά τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, Έλληνες στρατιώτες της Ι και ΙΙΙ μεραρχίας, παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμώνα. Γίνανε τότε, το 1913, ανασκαφές από Έλληνες αρχαιολόγους, οι οποίες έφεραν στο φως την μετέπειτα αναγνωρισθείσα βάση του μεγάλου μαρμάρινου λέοντος.
Αργότερα, κατά την εκτέλεση των έργων αποξήρανσης του Στρυμόνα από την εταιρεία Μονξ-Γιούλεν, αποκαλύφθηκαν στις εκβολές του Στρυμόνα ερείπια αρχαίας γέφυρας και βρέθηκαν μέσα σε λάσπη του ποταμού τεράστια τεμάχια του μαρμάρινου λέοντος.
Παρά ταύτα, χάριν της πρωτοβουλίας του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν ΜακΒη, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συμπληρωματική ενίσχυση του ελληνικού κράτους, αναστηλώθηκε ο Λέων της Αμφίπολης.
Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλές επιτύμβιες στήλες, αναθηματικά ανάγλυφα και αγάλματα, όπως και χρυσά κοσμήματα (στους τάφους). Επίσης βρέθηκαν πολλά αγγεία που μαρτυρούν έντονη εμπορική κίνηση.
Εκτός από τα αρχαιότερα ευρήματα, τμήματα των αρχαίων τειχών και το ιερό της μούσας Κλειώς διασώζονται επίσης τμήματα σπιτιών της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Πολλά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης.
Τάφος Αμφίπολης.
Το 1953 έγινε στο λόφο Καστά η πρώτη τομή από κατοίκους της περιοχής, εξαιτίας ιχνών λιθοδομής στη κορυφή του. Το 1964 άρχισε επίσημα η ανασκαφή, με επικεφαλής τον Δ. Λαζαρίδη, και ανακαλύφθηκε ένα τετράπλευρο οικοδόμημα, με μήκος πλευράς 10 μέτρα και ύψος 5 μέτρα, ενώ με βάση διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη βρέθηκε, από τους Κ. Περιστέρη και Μ. Λεφαντζή, ότι ο Λέοντας της Αμφίπολης βρισκόταν κάποτε στην κορυφή του τύμβου, πάνω στο τετράπλευρο αυτό οικοδόμημα.
Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε μια έκταση 20 στρεμμάτων στο λόφο και εντοπίστηκαν 70 τάφοι. Το 2012 άρχισαν προσπάθειες για να εντοπιστούν τα όρια του τύμβου, και ο περίβολός του εντοπίστηκε 12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια που γίνονταν οι ανασκαφές.
Ο ταφικός περίβολος έχει μήκος 497 μέτρα και χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. την περίοδο της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι φτιαγμένος από μάρμαρο της Θάσου και κατά την εκτίμηση της υπεύθυνης της ανασκαφής πρόκειται για έργο του Δεινοκράτη, της περιόδου 325-300 π.Χ
Από την ανασκαφή στον τάφο έχουν έρθει στο φως τρεις διαδοχικοί θάλαμοι που επικοινωνούν μεταξύ τους με θύρες, ενώ στον τρίτο θάλαμο υπάρχει μικρότερη θύρα που φαίνεται να οδηγεί σε τέταρτο θάλαμο, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτός είναι ο τελευταίος ή νεκρικός θάλαμος.
Οι ανασκαφές βρίσκονται σε εξέλιξη και δεν είναι ακόμα σίγουρο σε ποιόν ανήκει ο συγκεκριμένος τάφος. Από την δημοσιοποίηση των πρώτων ευρημάτων, έχουν εμφανιστεί πολλές και διαφορετικές απόψεις αρχαιολόγων για το ποιος ή ποια είναι ο νεκρός, καθώς και αν είναι ένας ή περισσότεροι.
Σύμφωνα με θεωρία του Άντριου Τσαγκ, συγγραφέα του βιβλίου «Η αναζήτηση του τάφου του Μ. Αλέξανδρου», οι Καρυάτιδες που βρέθηκαν στη θύρα του δεύτερου θαλάμου αναπαριστούν ιέρειες του Διονύσου, με τις οποίες είχε σχέση η μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα.
Ορισμένοι αρχαιολόγοι, που δεν έχουν σχέση με την ανασκαφή, διατυπώνουν αμφιβολίες για το κατά πόσον ο τάφος είναι ελληνικός, υπόθεση όμως που απορρίπτει η υπεύθυνη της ανασκαφής τονίζοντας ότι όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι «χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα, δηλαδή μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το 325- 300 π.Χ.».
Τύμβος Καστά.
Τύμβος Καστά ονομάζεται ο κυκλικός λόφος στην περιοχή της αρχαίας Αμφίπολης στην ανατολική Μακεδονία και στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, σε απόσταση περίπου 900 μέτρων νοτιοανατολικά από το χωριό Μεσολακκιά Σερρών.
Είναι επίσης στο σύνολο του γνωστός ως ο τάφος της Αμφίπολης, ονομασία που προέρχεται από το Μακεδονικό ταφικό μνημείο της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου, που ανακαλύφθηκε στο εσωτερικό του λόφου.
Στα μέσα του 1950 και έως την δεκαετία του 1970 είχαν γίνει ανασκαφές πάνω στην επιφάνεια του τύμβου από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη, ο οποίος ανακάλυψε ένα σύνολο από λιτούς τάφους που χρονολογούνται από την εποχή του Σιδήρου.
Ο χώρος άρχισε να ανασκάπτεται περιμετρικά ξανά το 2012 από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και αναδείχθηκε στο ευρύ κοινό τον Αύγουστο του 2014, το χρονικό σημείο όπου έγιναν και οι αποκαλύψεις των πρώτων ευρημάτων στην νότια πλευρά του τύμβου όπου και βρίσκεται το ταφικό μνημείο των ανασκαφών που είναι σε εξέλιξη.
Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 2014 έχουν ανακαλυφθεί τρείς θαλάμοι και συνολικά τέσσερις χώροι συνυπολογίζοντας την είσοδο και σκαλιά προς το εσωτερικό του τάφου.
Ο μαρμάρινος περίβολος του κυκλικού τύμβου έχει περίμετρο 497 μέτρων και η έκταση του αντιστοιχεί σε περίπου 20 στρέμματα κάτι που τον καθιστά στο σύνολό του ως ταφικό μνημείο το μεγαλύτερο που έχει ανακαλυφθεί ποτέ στην Ελλάδα.
Ιστορικά στοιχεία για την Αμφίπολη. .
Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους αποίκους το 437 π.Χ. με στόχο τον έλεγχο των μεταλλείων της Θράκης, αλλά πέρασε στα χέρια των Σπαρτιατών κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου την περίοδο 431-421 π.Χ., και ιδιαίτερα με την μάχη της Αμφίπολης το 422 π.Χ. όπου σκοτώθηκαν οι σημαντικοί φιλοπόλεμοι στρατηγοί Κλέωνας και Βρασίδας.
Η Νικίειος Ειρήνη το 421 π.Χ. προέβλεπε να αποδοθεί στους Αθηναίους η Αμφίπολη, μια υπόσχεση που δεν υλοποιήθηκε. Στη συνέχεια η Αμφίπολη έμεινε στην επιρροή των Σπαρτιατών.
Μια τελευταία προσπάθεια ανάκτησής της από τους Αθηναίους το 358 π.Χ. απέτυχε και τον επόμενο χρόνο καταλήφθηκε από τον Φίλιππο Β της Μακεδονίας, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και έγινε μέρος του βασιλείου των Μακεδόνων.
Με την κατάκτηση του Μακεδονικού Βασιλείου από τους Ρωμαίους η Αμφίπολη έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ορίστηκε πρωτεύουσα σε μία από τις τέσσερις διοικητικές περιφέρειες στις οποία χώρισαν οι Ρωμαίοι την Μακεδονία, τις λεγόμενες μερίδες. Η μερίδα της Αμφίπολης στη συνέχεια ενσωματώθηκε στην επαρχία της Θράκης. Από την πόλη διερχόταν η περίφημη Εγνατία οδός.
Στα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια είχε σημαντική οικονομική ανάπτυξη, κάτι που μαρτυρούν και εντυπωσιακές σε μέγεθος και διακόσμηση εκκλησίες της πόλης του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ.
Μετά τις επιδρομές των Σλάβων στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. η Αμφίπολη ερήμωσε σταδιακά, για να εγκαταλειφθεί εντελώς τον 8ο αιώνα, όταν οι περισσότεροι κάτοικοι κατέφυγαν στην κοντινή παραθαλάσσια πόλη Ηιώνα (Ἠιών), που πλέον είχε μετονομαστεί από τους Βυζαντινούς σε Χρυσόπολη.
Ο λόφος Καστά - οι πρώτες ανασκαφές - Λόφος 133
Τύμβος Καστά.
Ο λόφος Καστά ήταν γνωστή περιοχή στην οποία βρισκόταν ταφικά μνημεία της Αμφίπολης. Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης έκανε σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων για ευρήματα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Είχε αρχίσει τις ανασκαφές στην περιοχή το 1954, ενώ οι πρώτες ανασκαφές στον περίβολο του τύμβου Καστά έγιναν το 1964 οπότε αποκάλυψε 41 μέτρα της περιμέτρου του.
Την περίοδο από το 1971 μέχρι το 1985 ανακαλύφθηκαν από την κορυφή του λόφου ασύλητοι τάφοι της εποχής του Σιδήρου, καθώς και οικοδόμημα με διαστάσεις 10x10 μ., με 5 μ. ύψος. Το κτίριο αυτό είχε αρχικά θεωρηθεί ταφικό σήμα, αργότερα όμως αναγνωρίστηκε ως θεμέλιο του βάθρου στο οποίο είχε τεθεί το γλυπτό που αποκαλείται σήμερα Λέων της Αμφίπολης.
Σε μικρή απόσταση από τον τύμβο Καστά (250 μέτρα από τη βάση τους - 500 μέτρα απόσταση μεταξύ κορυφών τους) βρίσκεται ο λόφος 133, θέση οικισμού προϊστορικών και ελληνιστικών χρόνων. Και οι δυο τοποθεσίες ανήκουν στον διαρκή κατάλογο των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδος και έχουν οριστεί στην Α΄ Ζώνη Προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και ιστορικού τόπου του όρους Παγγαίου.
Ο Λέων της Αμφίπολης - η αρχική του θέση ήταν στον λόφο Καστά.
Ο Λέων της Αμφίπολης είναι γλυπτό μεγάλων διαστάσεων με ύψος 5,37 μ. όπου τμήματά του βρέθηκαν αρχικά από Έλληνες στρατιώτες το 1913 και κατόπιν από Άγγλους στρατιώτες το 1916 που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στην ευρύτερη περιοχή, σε απόσταση 4,4 χλμ σε ευθεία γραμμή από τον τύμβο. Το γλυπτό απεικονίζει λιοντάρι που κάθεται στα πίσω του πόδια.
Το 1936 συναρμολογήθηκε και τοποθετήθηκε κοντά στην περιοχή όπου βρέθηκε, στη δυτική όχθη του Στρυμόνα. Αργότερα, από τις ανασκαφικές έρευνες αποδείχθηκε ότι η αρχική του θέση ήταν πάνω στο οικοδόμημα 10x10 μέτρων που βρέθηκε στην κορυφή του λόφου Καστά.
Η ανασκαφή του τύμβου Καστά.
Οι πρώτες ανασκαφές του λόφου Καστά έγιναν το 1964, οπότε αποκαλύφθηκε η περίμετρος του τύμβου. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν μετά το 1971, αλλά επικεντρώθηκαν στην κορυφή του λόφου.
Το 2012 ανασκάφηκε ο περίβολος του τύμβου Καστά και βρέθηκε να έχει μήκος 497 μέτρων και ύψος 3 μέτρων, κατασκευασμένος από 2.500 περίπου κυβικά μέτρα μαρμάρου από τη Θάσο. Υπεύθυνη της ανασκαφής είναι η διευθύντριά της ΚΗ' Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Αικατερίνη Περιστέρη.
Τον Αύγουστο του 2014 η ανασκαφή αποκάλυψε την είσοδο του τύμβου, όπου βρέθηκε θύρα πάνω από την οποία υπάρχουν δύο μαρμάρινες σφίγγες στις οποίες λείπουν τα κεφάλια και τα φτερά. Κατά τη συνέχεια των ανασκαφών, στο εσωτερικό του τύμβου, πάνω σε πεσσούς, βρέθηκαν σκαλισμένες δύο Καρυάτιδες.
Ήδη και από το εξωτερικό του μνημείου, αλλά και στις σφίγγες, στις Καρυάτιδες και στο μικρό τμήμα του μνημείου που έχει αποκαλυφθεί, υπάρχουν ίχνη χρωμάτων που διακοσμούσαν την κατασκευή και τα γλυπτά του.
Τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε επιδαπέδιο στο δεύτερο θάλαμο με θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Το θέμα είναι γνωστό από την ελληνική μυθολογία και έχει αναπαρασταθεί σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις σε μακεδονικό τάφο.
Ο τάφος.
Είσοδος του τάφου: Οι σφίγγες και ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος.
Η είσοδος βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο εξωτερικός χώρος έχει βοτσαλωτό δάπεδο με άσπρα βότσαλα, οριοθετημένα σε ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα από μαύρα βότσαλα.
Το δάπεδο πλαισιώνεται στο κατώτερο επίπεδο των πλευρικών τοίχων με κυανή ταινία (σοβατεπί). Η πρόσβαση στον τάφο γίνεται από θύρα ανοίγματος 1,67 μέτρων, πάνω από την οποία, στο υπέρθυρο, εδράζονται οι δυο ακέφαλες σφίγγες, από τις οποίες έλειπαν οι κεφαλές (από τις οποίες η μια βρέθηκε θαμμένη στον τρίτο θάλαμο του τάφου) και τα φτερά (τμήματα των οποίων επίσης βρέθηκαν στο εσωτερικό του τάφου, μαζί με την κεφαλή της σφίγγας).
Οι σφίγγες μετρήθηκαν να έχουν ύψος 1,45 μ. και οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι θα είχαν συνολικό ύψος 2 μ. περίπου, συνυπολογίζοντας τα μέρη που λείπουν. Ακριβώς πίσω από τη θύρα υπήρχε ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος, ο οποίος εμπόδιζε την πρόσβαση.
Ο πρώτος θάλαμος και οι Καρυάτιδες στο βάθος του.
Ο πρώτος θάλαμος βρίσκεται μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου και έχει μήκος 6 μέτρα και πλάτος 4,5 μέτρα, ενώ το ύψος του είναι στις άκρες περίπου 4 μέτρα και στο μέσο (όπου βρίσκεται ο θόλος), ακόμη μεγαλύτερο. Ενδεικτικά, οι Καρυάτιδες μαζί με το βάθρο τους φτάνουν τα 3,67 μέτρα από το επίπεδο του εδάφους του πρώτου θαλάμου.
Η πρόσβαση γίνεται από τη θύρα με τις σφίγγες και στο βάθος του πρώτου θαλάμου βρισκόταν ο δεύτερος διαφραγματικός τοίχος, πίσω από τον οποίο υπήρχαν στήλες με δυο Καρυάτιδες με το ένα χέρι της μιας απλωμένο προς την πλευρά της άλλης. Οι Καρυάτιδες είναι σκαλισμένες σε πεσσούς από μάρμαρο Θάσου διατομής 0,20 μ. επί 0,60 μ.
Έχουν ύψος 2,27 μ. και βρίσκονται σε βάθρα από μάρμαρο με μήκος 1,33 μ. και πλάτος 0,68μ. Τα βάθρα έχουν ύψος 1,40 μ., πλάτος 1,36 μ. και πάχος 0,72 μέτρα. Το άνοιγμα που σχηματίζουν τα βάθρα και οι Καρυάτιδες έχει πλάτος 1,68 μ., όσο είναι και το πλάτος της πρώτης θύρας (της θύρας με τις σφίγγες).
Το πάτωμα του πρώτου θαλάμου έχει κόκκινο χρώμα με μικρά λευκά τμήματα μαρμάρου, το οποίο δημιουργεί μια εικόνα μωσαϊκού. Ο πρώτος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα. Οι τοίχοι στον πρώτο θάλαμο έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση.
Ο δεύτερος θάλαμος και το δάπεδο με την αρπαγή της Περσεφόνης.
Ο δεύτερος θάλαμος βρίσκεται πίσω από το δεύτερο διαφραγματικό τοίχο και είσοδό του αποτελούν οι στήλες με τις Καρυάτιδες. Ο δεύτερος θάλαμος είναι υπερυψωμένος σε σύγκριση με τον πρώτο κατά 7 εκ., διαφορά που καλύπτεται με ένα σκαλοπάτι μικρού ύψους, κάτω από τις Καρυάτιδες, χρωματισμένο με μπλε χρώμα στο κάθετό του μέρος. Ο δεύτερος θάλαμος είχε βρεθεί σχεδόν γεμάτος με χώματα, όπως και ο πρώτος.
Εκτίμηση των αρχαιολόγων ήταν ότι τα χώματα είχαν αφεθεί από τους κατασκευαστές του τάφου, για να εμποδιστεί η σύλησή του. Οι τοίχοι του δευτέρου θαλάμου έχουν μαρμάρινη επικάλυψη. Η οροφή είναι θολωτή και βρέθηκε σε καλή κατάσταση. Το ύψος του είναι περίπου 6 μέτρα, έχει 4,5 μέτρα πλάτος και 3 μέτρα μήκος.
Στο πάτωμα του δεύτερου θαλάμου βρέθηκε ψηφιδωτό με διαστάσεις 4,5 x 3 μέτρα (καλύπτει όλο το δάπεδο του θαλάμου) που απεικονίζει τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Το ψηφιδωτό να έχει υποστεί φθορά κυκλικού σχήματος στο κέντρο του.
Η παράσταση περιλαμβάνει άρμα με δυο λευκά άλογα το οποίο οδηγεί στεφανωμένος γενειοφόρος άνδρας (ο Πλούτων), δίπλα στον οποίο βρίσκεται γυναίκα (η Περσεφόνη). Μπροστά, και δίπλα στα άλογα, τρέχει ο Ψυχοπομπός Ερμής με φτερωτά σανδάλια, κρατώντας το κηρύκειο, φορώντας πέτασο και μανδύα.
Στο βάθος του δευτέρου θαλάμου υπήρχε ο τρίτος διαφραγματικός τοίχος. Στο βάθος του δεύτερου θαλάμου υπάρχει μαρμάρινο θύρωμα με άνοιγμα 1,50 μ., που οδηγεί στον τρίτο θάλαμο. Στο κάτω της μέρος υπάρχει μαρμάρινο κατώφλι το οποίο έχει διακόσμηση ιωνικού κυματίου.
Ο τρίτος θάλαμος.
Το θύρωμα έχει στροφείο στο αριστερό μέρος και μαρμάρινη θύρα, με σκαλισμένη απομίμηση μεταλλικών καρφιών. Η μαρμάρινη θύρα βρέθηκε σπασμένη και τμήματά της ανακτήθηκαν από την επίχωση.
Μπροστά στο θύρωμα βρέθηκαν μεταλλικά (χάλκινα και σιδερένια) καρφιά. Ο τρίτος θάλαμος είχε βρεθεί με λιγότερη επιχωμάτωση από τους άλλους δύο. Οι τοίχοι έχουν μαρμάρινη επικάλυψη, όπως και στους άλλους δυο θαλάμους. Η θολωτή οροφή βρέθηκε με αρκετές ρωγμές αλλά και με καταπόνηση στους τοίχους.
Ο τρίτος θάλαμος είναι τετράγωνος, με διαστάσεις 4,5 μ. x 4,5 μ. Κατά τις εργασίες σταδιακής αφαίρεσης των χωμάτων τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε το κεφάλι της ανατολικής σφίγγας της εισόδου μαζί με υπολείμματα των φτερών, το οποίο έχει ύψος 60 εκατοστά.
Επίσης βρέθηκε και το βόρειο τμήμα του μαρμάρινου κατωφλιού της εισόδου στον θάλαμο. Το δάπεδο διαπιστώθηκε ότι έχει ρόλο σφράγισης με πώρινους λίθους. Κάτω από τους λίθους, βρέθηκε τεχνητό όρυγμα στο φυσικό έδαφος (σχιστολιθικής φύσης) με επιφάνεια 4 επί 2,10μ. .
… Οι ανασκαφές συνεχίζονται … έπεται συνέχεια !!!!!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου