Πυρηνική περικύκλωση

Μια ντουζίνα αντιδραστήρες στήνονται γύρω από την Ελλάδα σε Τουρκία, Βουλγαρία, Αλβανία, ΠΓΔΜ

Με αφορμή την καταστροφή στην Ιαπωνία κι επειδή εδώ και δυο - τρία χρόνια έχει αρχίσει μια μεγάλη συζήτηση για το πόσο φιλική προς το περιβάλλον είναι η αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας (για ειρηνικούς σκοπούς), καλό είναι να έχουμε υπόψη κάποια πράγματα που γίνονται στη γειτονιά μας: Αν όλα πάνε σύμφωνα με τα σχέδια, γύρω από την Ελλάδα τα επόμενα 10-15 χρόνια θα λειτουργούν περισσότερα από 6 πυρηνικά εργοστάσια. Τρία στην Τουρκία, τρία στη Βουλγαρία, ένα στην Αλβανία και πιθανώς ένα ακόμη στην ΠΓΔΜ!

Κατ' αρχήν να σημειωθεί ότι η παγκόσμια συζήτηση υπέρ της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας για «ειρηνικούς σκοπούς» οικοδομείται με δύο κυρίως επιχειρήματα:
1) ότι οι τιμές του πετρελαίου παγιώνονται σε αστρονομικά ύψη.
2) ότι τα ορυκτά καύσιμα, όπως τοπετρέλαιο, ευθύνονται για την ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη και τη δημιουργία του φαινόμενου του θερμοκηπίου.

Εύκολα θα μπορούσε κάποιος να αποδομήσει αυτά τα επιχειρήματα. Σε ό,τι αφορά τις τιμές του μαύρου χρυσού, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στον γεωμετρικό πολλαπλασιασμό των κερδών των πετρελαϊκών εταιρειών. Γίνεται σαφές πως οι αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου δεν αφορούν ούτε την υπερβολική αύξηση της ζήτησης ούτε την αύξηση των εξόδων εξόρυξης. Πρόκειται, πολύ απλά, για αφαίμαξη των οικονομιών ολόκληρων χωρών, μέσω των κερδοσκοπικών χρηματιστηριακών παιχνιδιών. Σε ό,τι αφορά το πόσο «καθαρή» και φιλική προς το περιβάλλον είναι η πυρηνική ενέργεια, πολλά θα είχαν να πουν αυτοί που έζησαν από κοντά τον εφιάλτη στο Three Mile Island στις ΗΠΑ, στο Τσέρνομπιλ, στην Ιαπωνία σήμερα...

Τα όνειρα της Τουρκίας

Τα Βαλκάνια και η Τουρκία αποτελούν έναν από τους βασικούς δρόμους μεταφοράς ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου και φυσικού αερίου) προς τη μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά. Δεν είναι ίσως τυχαίο πως σε αυτόν ακριβώς τον διάδρομο, ο οποίος περιλαμβάνει χώρες με χαμηλότατες επιστημονικές - τεχνολογικές - οικονομικές υποδομές, έχει αρχίσει με ένταση μια προσπάθεια για την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων (πάντα για ειρηνική χρήση). Ας δούμε πώς εξηγούνται αυτές οι «πυρηνικές φιλοδοξίες», αξιο­ποιώντας το πιο ολοκληρωμένο, μέχρι στιγμής, παράδειγμα της Τουρκίας.

Η Τουρκία εδώ και δεκαετίες έχει πυρηνικές ονειρώξεις, ανάλογες με αυτές του Ιράν. Όμως, τώρα που το πετρέλαιο ακριβαίνει, τα τουρκικά όνειρα για συμμετοχή στο club των χωρών που «διαχειρίζονται την πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς» αρχίζουν να αποκτούν σάρκα και οστά. Κι αν κανείς απορεί γιατί η Ουάσιγκτον στην περίπτωση της Τουρκίας χειροκροτεί και υποστηρίζει τις πυρηνικές της φιλοδοξίες, η απάντηση είναι εξαι­ρετικά απλή:

• Mπίζνες για αμερικανικές εταιρείες (General Electric) που θα συμμετέχουν στην υλοποίηση του τουρκικού πυρηνικού προγράμματος.


• Aπεξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο, που σήμερα καλύπτει περισσότερο από το 50% των ενεργειακών αναγκών της χώρας.


• Aνάχωμα στη ρωσική ενεργειακή επέκταση προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας.

Στο τέλος του περασμένου χρόνου η τουρκική κυβέρνηση προχώρησε σε κινήσεις που δείχνουν ότι έχει δρομολογηθεί η πυρηνική πορεία της χώρας. Βασικό βήμα ήταν η ψήφιση από το Κοινοβούλιο νόμου που θέτει το πλαίσιο της εκκολαπτόμενης βιομηχανίας πυρηνικής ενέργειας και επιταχύνει την κατασκευή του πρώτου τουρκικού πυρηνικού σταθμού.

Αρχικά η τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει να κατασκευάσει σταθμό ηλεκτροπαραγωγής 1.800 μεγαβάτ στη Σινώπη, λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας. Καθώς η Τουρκία στερείται εγχώριων πηγών και η αυξανόμενη οικονομία της έχει μεταβάλει τη χώρα σε μεγάλο καταναλωτή ενέργειας, σήμερα εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το Ρωσικό και το Ιρανικό φυσικό αέριο. Να σημειωθεί ότι το 2006 η Τουρκία σύναψε συμβάσεις εισαγωγής περίπου 850 δισ. κυβικών φυσικού αερίου από τη Ρωσία - το 67% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Τουρκίας.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη γνώση των ενεργειακών παιγνίων για κατανοήσει κανείς τον εκνευρισμό που προκαλεί στην Ουάσιγκτον η ενεργειακή εξάρτηση της Άγκυρας από τη Μόσχα. Προκειμένου να αποτραπεί η απόλυτη εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ άναψαν το πράσινο φως για να βαδίσει η Άγκυρα στο πυρηνικό μονοπάτι.

Το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας, αρμόδιο να διεξαγάγει τους διαγωνισμούς για την κατασκευή των σταθμών, αναμένεται να θέσει τις προδιαγραφές και να προβεί σε διαγωνισμό τους προσεχείς μήνες. Ήδη η αμερικανική General Electric έχει εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει στο πρόγραμμα.

Να σημειωθεί ότι η Ουάσιγκτον έχει ήδη καλέσει την Τουρκία να συμμετάσχει στην Παγκόσμια Συνεργασία για την Ατομική Ενέργεια, ένα διεθνές πλαίσιο για τη διευκόλυνση της παγκόσμιας εξάπλωσης της ατομικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς και ασφαλή χρήση, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Αυτό το πλαίσιο αποτελεί τον μηχανισμό με τον οποίο η Ουάσιγκτον ελέγχει το δίκτυο των πυρηνικών χωρών και κυρίως τους πειρασμούς που μπορεί να δημιουργηθούν για αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς.

Η τουρκική κυβέρνηση, όμως, δεν περιορίζει την οπτική της στα όρια στα οποία τοποθετεί τη χώρα η Ουάσιγκτον. Αφού φρόντισε να εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ για να εισέλθει στο club των χωρών που διαθέτουν πυρηνική ενέργεια, άρχισε τη δουλειά της κατασκευής του πρώτου πυρηνικού της σταθμού με τη Ρωσία!

Βαλκανικές φιλοδοξίες

Και αν τα πυρηνικά όνειρα της Τουρκίας «δικαιολογούνται», καθώς έχουν ξεκινήσει εδώ και 30 χρόνια, ακούγονται ακατανόητες ανάλογες φιλοδοξίες χωρών όπως η Αλβανία ή η ΠΓΔΜ. Οι χώρες αυτές ήδη συζητούν με αμερικανικές και καναδικές εταιρείες που μπορούν να «προσφέρουν» την απαιτούμενη τεχνογνωσία για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα πυρηνικά όνειρα των «Βαλκανίων» προφανώς καλλιεργούνται από τους Αμερικανούς για τους ίδιους λόγους που επιτράπηκαν και στην Τουρκία.


Ο μύθος της ασφάλειας

Λίγες μόλις μέρες πριν το τσουνάμι στην Ιαπωνία παρασύρει τη μυθολογία περί των δυνατοτήτων ασφαλούς χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, η τουρκική κυβέρνηση (στις 20.2.2011) υπογράμμιζε τη βούλησή της να επιταχύνει το πρόγραμμα για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ώστε να καλύψει μέρος των εγχώριων αναγκών της.

Το πρόγραμμα ξεκινά με την κολοσσιαία (20 δισ.) ρωσοτουρκική συμφωνία, η οποία, αξίζει να σημειωθεί, υπογράφτηκε στις 12.5.2010, δύο μόλις μέρες πριν από την επίσκεψη του Ερντογάν και της κουστωδίας του στην Αθήνα, όπου μεταξύ πολλών άλλων υπογράφτηκε και ελληνοτουρκικό μνημόνιο συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας. Εκτός από τη συμφωνία της με τη Ρωσία, η οποία θα αρχίσει να υλοποιείται από το 2013, η Άγκυρα έχει προχωρήσει σε συζητήσεις με εταιρείες από την Ιαπωνία (Toshiba) και τη Γαλλία (EDF).

Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί «άφωνη» την εξέλιξη του πυρηνικού προγράμματος της Τουρκίας, το οποίο, όπως φαίνεται, υιοθετείται ως ενεργειακή επιλογή και από άλλες γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Αλβανία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Κροατία, ακόμη και η ΠΓΔΜ.

Η σιωπή της ελληνικής κυβέρνησης διευκολύνει την προώθηση της επιλογής της ατομικής ενέργειας, η οποία προβάλλεται - από την ανθούσα τα τελευταία χρόνια βιομηχανία κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων - ως αποτελεσματική, εναλλακτική και καθαρή πηγή ενέργειας!

Το τουρκικό πλάνο

Το σχετικό τουρκικό πλάνο, σύμφωνα με δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Τανέρ Γιλντίζ, προβλέπει τη δημιουργία δύο - τριών μονάδων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Μάλιστα, κάποιες από τις τοποθεσίες που έχουν προεπιλεγεί για την κατασκευή των πυρηνικών σταθμών (Ανατολική Θράκη, Σμύρνη και Ακούγιου) «εφάπτονται» της Ελλάδας...

Οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Τουρκίας καλύπτονται και δικαιολογούνται από τον στόχο που έχει θέσει η κυβέρνηση για ενεργειακή απεξάρτηση. Παρενθετικά αξίζει να σημειωθεί ότι η επιχειρηματολογία της ενεργειακής απεξάρτησης, ακόμη και της παραγω­γής καθαρής και φιλικής προς το περιβάλλον ενέργειας, έχει υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια διεθνώς από το λόμπι της βιομηχανίας της ατομικής ενέργειας, η οποία επανακάμπτει εξαιτίας της αύξησης των τιμών του πετρελαίου.

Τέτοιου είδους επιχειρηματολογία άρχισε να αναπτύσσεται προ διετίας και στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια του πυρηνικού λόμπι να προωθήσει την ιδέα της ενεργειακής απεξάρτη­σης της χώρας με την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων στη χώρα. Αξιομνημόνευτο - στο πλαίσιο αυτό - είναι το πόρισμα μελέτης της Ακαδημίας Αθηνών για τις θετικές εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας...

Η Ρωσία στο παιχνίδι

Στην Τουρκία η επιχειρηματολογία αυτή παρουσιάστηκε ως εξής:

«Η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας είναι περίπου 70%-72%» σημείωσε ο αρμόδιος για την ενέργεια Τούρκος Γιλντίζ, σε συνάντηση στην Άγκυρα, στα μέσα του προηγούμενου μήνα, αναφερόμενος στη σχεδιαζόμενη κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην περιοχή του Ακούγιου. Σημείωσε ακόμη ότι η Τουρκία, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της που κυμαίνεται μεταξύ του 7%-8% επί του ΑΕΠ, υπολογίζεται ότι, για να καλύψει τις ανάγκες της, χρειάζεται έναν σταθμό παραγωγής ενέργειας δυναμικότητας 4.000 - 5.000 MW. Γι' αυτό, όπως είπε, δεν είναι αρκετός ένας μόνο πυρηνικός σταθμός και πρόσθεσε πως στόχος της Άγκυρας είναι να κατασκευάσει δύο ή τρεις σταθμούς έως το 2023.

Στην Ελλάδα, βυθισμένοι στην περιδίνηση της οικονομικής κρίσης, μας διέφυγε ίσως ότι οι τουρκικές πυρηνικές φιλοδοξίες έπαψαν από το περασμένο καλοκαίρι να αποτελούν απλά σχέδια επί χάρτου, αλλά άρχισαν να υλοποιούνται.

Η τουρκική κυβέρνηση, ήδη από το καλοκαίρι του 2010, έχει φροντίσει να δημιουργήσει το νομικό πλαίσιο για την υλοποίηση του πυρηνικού προγράμματός της. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε το σχέδιο νόμου για τη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας σχετικά με την κατασκευή εργοστασίου στο Ακούγιου.

Η συμφωνία υπεγράφη τον Μάιο του 2010, στην επίσκεψη του προέδρου της Ρωσίας στην Άγκυρα, και προβλέπει ότι το πυρηνικό εργοστάσιο του Ακούγιου, κοντά στην επαρχία της Μερσίνας, θα λειτουργήσει για 60 χρόνια. Το εργοστάσιο θα αρχίσει την παραγωγή το 2018. Η παραγόμενη ισχύς υπολογίζεται στα 4.800 MW και αναμένεται να καλύψει το 14% των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας. Οι δυο χώρες θα συναποφασίζουν για την κατασκευή, τις υποδομές του πυρηνικού εργοστασίου, την πώληση της παραγόμενης ενέργειας, τα μέτρα ασφαλείας, την εκπαίδευση του προ­σωπικού και τη διοίκηση των εγκαταστάσεων παραγωγής καυσίμων.

Η απόφαση της τουρκικής Βουλής ήρθε, όπως είπαμε, να κυρώσει τη συμφωνία που υπέγραψε η χώρα με τη Ρωσία τον Μάιο του 2010. Τότε Ρωσία και Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία - μαμούθ για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου με τέσσερις αντι­δραστήρες στο Ακούγιου, στη νοτιοανατολική ακτή της Τουρκίας, με κόστος 20 δισ. δολάρια.

Η συμφωνία ήταν το επιστέγασμα μιας εντυπωσιακής «ομοβροντίας» διακρατικών συμφωνιών τις οποίες υπέγραψαν ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο Τούρκος ομόλογός του Αμπντουλάχ Γκιουλ. «Θα είναι η πρώτη φορά που η Ρωσία όχι μόνο θα κατασκευάσει ένα πυρηνικό εργοστάσιο, όπως κάνουμε στο Ιράν και την Ινδία, αλλά και θα είναι ιδιοκτήτης και διαχειριστής του» δήλωσε περιχαρής μετά την υπογραφή της συμφωνίας ο επικεφαλής της Rosatom Σεργκέι Κιριγένκο.

Όπως εξήγησε, ρωσική κοινοπραξία υπό την κρατική εταιρεία ΖΑΟ Αtomstroyexport θα βάλει όλα τα χρήματα που απαιτούνται και θα αποσβέσει την επένδυσή της από την πώληση ηλεκτρικού ρεύματος στην Τουρκία (σε «φιξ» τιμές).

Ερώτηση στη Βουλή για το τουρκικό πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου

Με αφορμή το πυρηνικό ατύχημα στην Ιαπωνία, ο εισηγητής του ΚΤΕ Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ και βουλευτής ΠΑΣΟΚ Μιχάλης Κατρίνης και ο πρόεδρος της Επιτροπής Προστασί­ας Περιβάλλοντος και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κώστας Καρτάλης κατέθεσαν κοινή ερώτηση προς τους υπουργούς Εξωτερικών καθώς και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλ­λαγής. Οι Μιχάλης Κατρίνης και Κώστας Καρτάλης (που έχει συντονίσει και μελέτη για την επικινδυνότητα του Ακούγιου) ερωτούν αν η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει:

1) Την αυστηροποίηση του κοινοτικού κεκτημένου στην κατεύθυνση της ασφάλειας της χρήσης των πυρηνικών εγκαταστάσεων και της μεταφοράς των πυρηνικών αποβλήτων.

2) Την επιθεώρηση - λ.χ. από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας - των αντιδραστήρων που λειτουργούν στις γείτονες χώρες.

3) Την ανάληψη πρωτοβουλίας προτείνοντας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έναν νέο οδικό χάρ­τη (roadmap) που θα προτάσσει τις πολιτικές για την εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και την ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, πολιτικές προς τις οποίες και θα πρέπει

να κατευθυνθούν οι αντίστοιχοι πόροι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, κατά το πρότυπο του «οδικού χάρτη για τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα 2050 (roadmap for moving to a low carbon economy 2050)».

Η Greenpeace

Η Greenpeace συνοψίζει ως εξής τους κινδύνους:

Συνιστά πράξη που αντιβαίνει τους στοιχειώδεις διεθνείς κανόνες και πρακτικές ασφαλείας που αφορούν την κατασκευή σταθμών πυρηνικής ενέργειας, αφού ο σταθμός βρίσκεται πλησίον του ενεργού σεισμογενούς ρήγματος του Ecemit.

Θα μετατρέψει την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε συστηματική οδό μεταφοράς πυρηνικών καυσίμων και αποβλήτων, υ Παραβαίνει μία σειρά από Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), στην οποία η Τουρκία αποτελεί ένα υπό ένταξη κράτος.

Οι διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι η στρατηγική συμφωνία Τουρκίας - Ρωσίας κινείται προς την κατεύθυνση ενός πιο βρόμικου, επικίνδυνου, ακριβού και αναποτελεσματικού ενεργειακού μοντέλου, το οποίο έρχεται σε αντίφαση με την ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε.

santosight