Η 30η Μαΐου είναι { ήταν χθες } για φέτος η Παγκόσμια Ημέρα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣκΠ) είναι μία από τις πιο συχνές ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός). Σήμερα περισσότεροι από 2.300.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ΣκΠ.
Τι είναι η Σκλήρυνση κατά Πλάκας
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση απομυελινοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι προκαλείται από βλάβη στη μυελίνη - ένα λιπαρό υλικό που μονώνει τα νεύρα, ενεργώντας σαν την επικάλυψη ενός ηλεκτρικού καλωδίου.
Η μυελίνη επιτρέπει σε ένα νεύρο να μεταδώσει γρήγορα τα σήματα από και προς τον εγκέφαλο. Είναι η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα με την οποία μεταδίδονται αυτά τα σήματα που επιτρέπουν ομαλές, γρήγορες και συντονισμένες κινήσεις να εκτελούνται με λίγη συνειδητή προσπάθεια.
Στην σκλήρυνση κατά πλάκας, η απώλεια της μυελίνης (απομυελίνωση) συνοδεύεται από μια διατάραξη της ικανότητας των νεύρων να μεταφέρουν ηλεκτρικά σήματα προς και από τον εγκέφαλο. Αυτό παράγει τα διάφορα συμπτώματα της ΣκΠ.
Οι περιοχές όπου η μυελίνη χάνεται (πλάκες ή βλάβες) εμφανίζονται ως σκληρυμένες (ουλές) περιοχές: στη σκλήρυνση κατά πλάκας αυτές οι ουλές εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
Η διάγνωση της ΣκΠ απαιτεί να επιβεβαιωθούν συμπτώματα σε τουλάχιστον δύο περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα οποία έχουν συμβεί σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Τα πιο κοινά συμπτώματα
•► Κούραση: Εμφανίζεται σε περίπου 80% των ανθρώπων, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα να λειτουργούν στο σπίτι και την εργασία και μπορεί να είναι το πιο σημαντικό πρώιμο σύμπτωμα σε ένα άτομο που αλλιώς δεν έχει άλλα προβλήματα που περιορίζουν την δραστηριότητά του.
•► Δυσκολία στο περπάτημα: Σχετίζεται και εξαρτάται με διάφορους άλλους παράγοντες, όπως αδυναμία, σπαστικότητα, απώλεια της ισορροπίας, μείωση αισθητηριακών ερεθισμάτων και κούραση. Μπορεί να αντιμετωπιστεί εν μέρει με φυσικοθεραπεία, βοηθητικές θεραπείες και φάρμακα.
•► Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα: Το μούδιασμα του προσώπου, του σώματος, ή των άκρων (χέρια και πόδια) είναι συχνά το πρώτο σύμπτωμα που βιώνουν όσοι τελικά διαγιγνώσκονται με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.
•► Σπαστικότητα: Αφορά την ακαμψία και ένα ευρύ φάσμα από ακούσιους μυϊκούς σπασμούς. Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άκρο, αλλά είναι πολύ πιο συχνή στα πόδια.
•► Αδυναμία: Προκύπτει από την απραγία των μυών ή από την βλάβη στα νεύρα που διεγείρουν τους μυς. Μπορεί να αντιμετωπιστεί εν μέρει με κάποιες μεθόδους αποκατάστασης και με τη χρήση βοηθημάτων κινητικότητας.
•► Προβλήματα όρασης: Αυτό είναι το πρώτο σύμπτωμα της ΣΚΠ για πολλούς ασθενείς. Αν αρχίσετε να έχετε θολή όραση, κακή αντίθεση ή αντίληψη χρωμάτων και τον πόνο κατά την κίνηση των ματιών, τότε πρέπει να πάτε να κάνετε εξετάσεις άμεσα.
•► Ζαλάδα και ίλιγγος: Τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας μπορεί να αισθάνονται ότι χάνουν την ισορροπία τους, ή ότι έχουν ελαφριά ζαλάδα συχνά-πυκνά. Επίσης μπορεί να έχουν την αίσθηση ότι οι ίδιοι ή το περιβάλλον τους “γυρίζουν ασταμάτητα” (ίλιγγος).
•► Προβλήματα στην ουροδόχο κύστη: Η δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης, η οποία εμφανίζεται σε τουλάχιστον 80% των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, μπορεί να αντιμετωπιστεί συνήθως αρκετά επιτυχώς με φάρμακα, διαχείριση των υγρών του οργανισμού και διαλείπων αυτο-καθετηριασμό.
•► Σεξουαλικά προβλήματα: Οι σεξουαλικές σας αποκρίσεις μπορεί να επηρεαστούν από βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και από άλλα συμπτώματα, όπως κόπωση και σπαστικότητα, και από ψυχολογικούς παράγοντες.
•► Προβλήματα στο έντερο: Η δυσκοιλιότητα είναι μια ιδιαίτερη ανησυχία μεταξύ των ανθρώπων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, όπως είναι και η απώλεια του ελέγχου των εντέρων. Μπορείτε να διαχειριστείτε τα προβλήματα αυτά μέσω προσεγμένης διατροφής, επαρκούς πρόσληψης υγρών, σωματικής άσκησης και φαρμακευτικής αγωγής.
•► Πόνος: Διάφορα σύνδρομα πόνου είναι συχνά σε άτομα με ΣΚΠ. Σε μια μελέτη, το 55% των ασθενών είχε “κλινικά σημαντικό πόνο” κάποια στιγμή και σχεδόν οι μισοί είχαν κάποιον χρόνιο πόνο.
•► Γνωστικές αλλαγές: Αυτές αφορούν μια σειρά από λειτουργίες υψηλού επιπέδου του εγκεφάλου, που επηρεάζουν περισσότερο από το 50% των ατόμων με ΣΚΠ. Τέτοιες αλλαγές είναι η δυνατότητα επεξεργασίας εισερχομένων πληροφοριών, όπως και η δυνατότητα να μάθουν και να θυμούνται νέες πληροφορίες, να μπορούν να οργανώσουν και να επιλύσουν προβλήματα, να εστιάσουν την προσοχή του και να αντιλαμβάνονται με ακρίβεια το περιβάλλον.
•► Συναισθηματικές αλλαγές: Αυτές μπορεί να είναι μια αντίδραση στις πιέσεις της καθημερινότητας με ΣΚΠ, καθώς και αποτέλεσμα νευρολογικών αλλαγών και προβλημάτων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Έντονη κατάθλιψη, εναλλαγές της διάθεσης, ευερεθιστότητα και επεισόδια ανεξέλεγκτου γέλιο και κλάματος θέτουν σημαντικές προκλήσεις για τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και τις οικογένειές τους.
•► Κατάθλιψη: Μελέτες έχουν δείξει ότι η κλινική κατάθλιψη (η πιο σοβαρή μορφή κατάθλιψης) είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα της ΣΚΠ. Είναι πιο συχνή μεταξύ των ανθρώπων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας από ό,τι στο γενικό πληθυσμό ή σε άτομα με πολλές άλλες χρόνιες, εκφυλιστικές παθήσεις.
Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Λιγότερο κοινά συμπτώματα
•► Προβλήματα στην ομιλία: Αυτά περιλαμβάνουν τις “μπερδεμένη ομιλία” (δυσαρθρία) και την απώλεια όγκου στην φωνή (δυσφωνία). Συμβαίνουν στο 25-40% των ατόμων με ΣΚΠ, ιδιαίτερα αργότερα στην πορεία της νόσου και κατά τη διάρκεια περιόδων υπερβολικής κόπωσης. Κάποιες φορές παρατηρείται και τραύλισμα.
•► Προβλήματα κατάποσης (δυσφαγία) : Αυτά προκύπτουν από βλάβη στα νεύρα που ελέγχουν τους πολλούς μικρούς μυς στο στόμα και τον λαιμό.
•► Τρόμος: Τρόμος, ή ανεξέλεγκτη ανακίνηση, μπορεί να συμβεί σε διάφορα μέρη του σώματος, λόγω κατεστραμμένων περιοχών κατά μήκος των πολύπλοκων νευρικών οδών που είναι υπεύθυνες για τον συντονισμό των κινήσεων.
•► Επιληπτικές κρίσεις: Είναι το αποτέλεσμα των ανώμαλων ηλεκτρικών εκκενώσεων σε μια τραυματισμένη περιοχή του εγκεφάλου. Υπολογίζεται ότι εμφανίζονται στο 2-5% των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, σε σύγκριση με το 3% του γενικού πληθυσμού.
•► Αναπνευστικά προβλήματα: Συμβαίνουν σε άτομα των οποίων οι μυς στο στήθος έχουν σοβαρά αποδυναμωθεί από βλάβες στα νεύρα που τους ελέγχουν.
•► Φαγούρα: Ο κνησμός (φαγούρα) εμπίπτει στις μη-φυσιολογικές αισθήσεις της ΣΚΠ. Περιγράφεται από άτομα με ΣΚΠ πολλές φορές ως αίσθημα από “καρφίτσες και βελόνες” στο δέρμα, αίσθημα καύσης και ως αίσθημα κοψίματος στην επιδερμίδα.
•► Πονοκέφαλος: Αν και δεν είναι ένα κοινό σύμπτωμα της ΣΚΠ, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας έχουν αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων τύπων κεφαλαλγίας.
•► Απώλεια ακοής: Περίπου το 6% των ανθρώπων που έχουν ΣΚΠ αναφέρει και εξασθένηση της ακοής. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, μάλιστα, η απώλεια ακοής αναφέρεται ως το πρώτο σύμπτωμα της νόσου.
iatropedia.gr , nationalmssociety.org , msif.org
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση απομυελινοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι προκαλείται από βλάβη στη μυελίνη - ένα λιπαρό υλικό που μονώνει τα νεύρα, ενεργώντας σαν την επικάλυψη ενός ηλεκτρικού καλωδίου.
Η μυελίνη επιτρέπει σε ένα νεύρο να μεταδώσει γρήγορα τα σήματα από και προς τον εγκέφαλο. Είναι η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα με την οποία μεταδίδονται αυτά τα σήματα που επιτρέπουν ομαλές, γρήγορες και συντονισμένες κινήσεις να εκτελούνται με λίγη συνειδητή προσπάθεια.
ΑΝΩ ΕΙΚΟΝΑ … Παράδειγμα για το πώς επηρεάζονται τα νέυρα από την απομυελίνωση. Προσέξτε τις τρύπες (σκληρώσεις) στην "επένδυση" των "καλωδίων" που μεταφέρουν τα σήματα από και προς τον εγκέφαλο. Στην σκλήρυνση κατά πλάκας, η απώλεια της μυελίνης (απομυελίνωση) συνοδεύεται από μια διατάραξη της ικανότητας των νεύρων να μεταφέρουν ηλεκτρικά σήματα προς και από τον εγκέφαλο. Αυτό παράγει τα διάφορα συμπτώματα της ΣκΠ.
Οι περιοχές όπου η μυελίνη χάνεται (πλάκες ή βλάβες) εμφανίζονται ως σκληρυμένες (ουλές) περιοχές: στη σκλήρυνση κατά πλάκας αυτές οι ουλές εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
Η διάγνωση της ΣκΠ απαιτεί να επιβεβαιωθούν συμπτώματα σε τουλάχιστον δύο περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα οποία έχουν συμβεί σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Τα πιο κοινά συμπτώματα
•► Κούραση: Εμφανίζεται σε περίπου 80% των ανθρώπων, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα να λειτουργούν στο σπίτι και την εργασία και μπορεί να είναι το πιο σημαντικό πρώιμο σύμπτωμα σε ένα άτομο που αλλιώς δεν έχει άλλα προβλήματα που περιορίζουν την δραστηριότητά του.
•► Δυσκολία στο περπάτημα: Σχετίζεται και εξαρτάται με διάφορους άλλους παράγοντες, όπως αδυναμία, σπαστικότητα, απώλεια της ισορροπίας, μείωση αισθητηριακών ερεθισμάτων και κούραση. Μπορεί να αντιμετωπιστεί εν μέρει με φυσικοθεραπεία, βοηθητικές θεραπείες και φάρμακα.
•► Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα: Το μούδιασμα του προσώπου, του σώματος, ή των άκρων (χέρια και πόδια) είναι συχνά το πρώτο σύμπτωμα που βιώνουν όσοι τελικά διαγιγνώσκονται με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.
•► Σπαστικότητα: Αφορά την ακαμψία και ένα ευρύ φάσμα από ακούσιους μυϊκούς σπασμούς. Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άκρο, αλλά είναι πολύ πιο συχνή στα πόδια.
•► Αδυναμία: Προκύπτει από την απραγία των μυών ή από την βλάβη στα νεύρα που διεγείρουν τους μυς. Μπορεί να αντιμετωπιστεί εν μέρει με κάποιες μεθόδους αποκατάστασης και με τη χρήση βοηθημάτων κινητικότητας.
•► Προβλήματα όρασης: Αυτό είναι το πρώτο σύμπτωμα της ΣΚΠ για πολλούς ασθενείς. Αν αρχίσετε να έχετε θολή όραση, κακή αντίθεση ή αντίληψη χρωμάτων και τον πόνο κατά την κίνηση των ματιών, τότε πρέπει να πάτε να κάνετε εξετάσεις άμεσα.
•► Ζαλάδα και ίλιγγος: Τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας μπορεί να αισθάνονται ότι χάνουν την ισορροπία τους, ή ότι έχουν ελαφριά ζαλάδα συχνά-πυκνά. Επίσης μπορεί να έχουν την αίσθηση ότι οι ίδιοι ή το περιβάλλον τους “γυρίζουν ασταμάτητα” (ίλιγγος).
•► Προβλήματα στην ουροδόχο κύστη: Η δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης, η οποία εμφανίζεται σε τουλάχιστον 80% των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, μπορεί να αντιμετωπιστεί συνήθως αρκετά επιτυχώς με φάρμακα, διαχείριση των υγρών του οργανισμού και διαλείπων αυτο-καθετηριασμό.
•► Σεξουαλικά προβλήματα: Οι σεξουαλικές σας αποκρίσεις μπορεί να επηρεαστούν από βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και από άλλα συμπτώματα, όπως κόπωση και σπαστικότητα, και από ψυχολογικούς παράγοντες.
•► Προβλήματα στο έντερο: Η δυσκοιλιότητα είναι μια ιδιαίτερη ανησυχία μεταξύ των ανθρώπων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, όπως είναι και η απώλεια του ελέγχου των εντέρων. Μπορείτε να διαχειριστείτε τα προβλήματα αυτά μέσω προσεγμένης διατροφής, επαρκούς πρόσληψης υγρών, σωματικής άσκησης και φαρμακευτικής αγωγής.
•► Πόνος: Διάφορα σύνδρομα πόνου είναι συχνά σε άτομα με ΣΚΠ. Σε μια μελέτη, το 55% των ασθενών είχε “κλινικά σημαντικό πόνο” κάποια στιγμή και σχεδόν οι μισοί είχαν κάποιον χρόνιο πόνο.
•► Γνωστικές αλλαγές: Αυτές αφορούν μια σειρά από λειτουργίες υψηλού επιπέδου του εγκεφάλου, που επηρεάζουν περισσότερο από το 50% των ατόμων με ΣΚΠ. Τέτοιες αλλαγές είναι η δυνατότητα επεξεργασίας εισερχομένων πληροφοριών, όπως και η δυνατότητα να μάθουν και να θυμούνται νέες πληροφορίες, να μπορούν να οργανώσουν και να επιλύσουν προβλήματα, να εστιάσουν την προσοχή του και να αντιλαμβάνονται με ακρίβεια το περιβάλλον.
•► Συναισθηματικές αλλαγές: Αυτές μπορεί να είναι μια αντίδραση στις πιέσεις της καθημερινότητας με ΣΚΠ, καθώς και αποτέλεσμα νευρολογικών αλλαγών και προβλημάτων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Έντονη κατάθλιψη, εναλλαγές της διάθεσης, ευερεθιστότητα και επεισόδια ανεξέλεγκτου γέλιο και κλάματος θέτουν σημαντικές προκλήσεις για τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και τις οικογένειές τους.
•► Κατάθλιψη: Μελέτες έχουν δείξει ότι η κλινική κατάθλιψη (η πιο σοβαρή μορφή κατάθλιψης) είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα της ΣΚΠ. Είναι πιο συχνή μεταξύ των ανθρώπων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας από ό,τι στο γενικό πληθυσμό ή σε άτομα με πολλές άλλες χρόνιες, εκφυλιστικές παθήσεις.
Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Λιγότερο κοινά συμπτώματα
•► Προβλήματα στην ομιλία: Αυτά περιλαμβάνουν τις “μπερδεμένη ομιλία” (δυσαρθρία) και την απώλεια όγκου στην φωνή (δυσφωνία). Συμβαίνουν στο 25-40% των ατόμων με ΣΚΠ, ιδιαίτερα αργότερα στην πορεία της νόσου και κατά τη διάρκεια περιόδων υπερβολικής κόπωσης. Κάποιες φορές παρατηρείται και τραύλισμα.
•► Προβλήματα κατάποσης (δυσφαγία) : Αυτά προκύπτουν από βλάβη στα νεύρα που ελέγχουν τους πολλούς μικρούς μυς στο στόμα και τον λαιμό.
•► Τρόμος: Τρόμος, ή ανεξέλεγκτη ανακίνηση, μπορεί να συμβεί σε διάφορα μέρη του σώματος, λόγω κατεστραμμένων περιοχών κατά μήκος των πολύπλοκων νευρικών οδών που είναι υπεύθυνες για τον συντονισμό των κινήσεων.
•► Επιληπτικές κρίσεις: Είναι το αποτέλεσμα των ανώμαλων ηλεκτρικών εκκενώσεων σε μια τραυματισμένη περιοχή του εγκεφάλου. Υπολογίζεται ότι εμφανίζονται στο 2-5% των ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, σε σύγκριση με το 3% του γενικού πληθυσμού.
•► Αναπνευστικά προβλήματα: Συμβαίνουν σε άτομα των οποίων οι μυς στο στήθος έχουν σοβαρά αποδυναμωθεί από βλάβες στα νεύρα που τους ελέγχουν.
•► Φαγούρα: Ο κνησμός (φαγούρα) εμπίπτει στις μη-φυσιολογικές αισθήσεις της ΣΚΠ. Περιγράφεται από άτομα με ΣΚΠ πολλές φορές ως αίσθημα από “καρφίτσες και βελόνες” στο δέρμα, αίσθημα καύσης και ως αίσθημα κοψίματος στην επιδερμίδα.
•► Πονοκέφαλος: Αν και δεν είναι ένα κοινό σύμπτωμα της ΣΚΠ, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας έχουν αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων τύπων κεφαλαλγίας.
•► Απώλεια ακοής: Περίπου το 6% των ανθρώπων που έχουν ΣΚΠ αναφέρει και εξασθένηση της ακοής. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, μάλιστα, η απώλεια ακοής αναφέρεται ως το πρώτο σύμπτωμα της νόσου.
iatropedia.gr , nationalmssociety.org , msif.org
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου